تأثیر عناصر اقلیمی روی کمیت و کیفیت محصول پرتقال تامسون ناول در استان مازندران

چکیده امروزه محصول پرتقال به عنوان محصولی بسیار مهم و یکی از اقتصادی ترین تولیدات باغی جهان به شمار می-رود. در این تحقیق تأثیر عناصر اقلیمی روی میزان عملکرد و همچنین کیفیت محصول پرتقال با توجه به قابلیت-های استان مازندران مورد بررسی قرار گرفته است. داده های اقلیمی 6 ایستگاه (ساری، آمل، قراخیل، بابلسر، نوشهر و رامسر) شامل (دما، بارش، رطوبت نسبی، حداکثر سرعت باد ، ساعات آفتابی و تعداد روز های یخبندان) طی دوره آماری (1388-1372) از سازمان هواشناسی استان مازندران و داده های میزان عملکرد از سازمان جهاد کشاورزی استان دریافت شد. داده های کیفیت (وزن، حجم، اسیدیته، و غیره) در آزمایشگاه اندازه-گیری شد. داده های مذکور پس از جمع آوری، توسط نرم افزار هایexcel و spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سپس روند عناصر اقلیمی با استفاده از روش های (من-کندال، من-کندال گرافیکی، میانگین متحرک و sense estimator) مشخص شد. با افزایش دوره بازگشت و افزایش درصد احتمال وقوع، عناصر اقلیمی مورد بررسی در ایستگاه های مورد مطالعه نیز روند افزایشی تدریجی را نشان داد. با استفاده از مدل ahp در شناسایی مناطق مستعد برای تولید پرتقال و مقایسه آن با نتایج گزارش جهاد کشاورزی استان مازندران مشخص گردید که اراضی بسیار مساعد در غرب استان به دلیل دارا بودن شرایط اقلیمی مناسب در طول دوره رشد پرتقال دارای عملکرد خوبی هستند در حالی که اراضی ایستگاه های واقع در شرق استان با شرایط اقلیمی متوسط دارای عملکرد بالا بوده که این عامل می تواند تحت تأثیر ارقام پرتقال باشد به طوری که در غرب استان عمدتاً پرتقال-های محلی (مثل سیاورز و شهسواری) با پتانسیل محصول دهی کم ولی در شرق استان بیشتر از ارقام اصلاح شده و با پتانسیل محصول دهی بالا کشت شده که عامل اصلی عملکرد بالا در این محدوده می باشد. با این وجود شرایط مناسب و بسیار مناسب اقلیمی جهت تولید پرتقال در تمامی ایستگاه های استان فراهم می باشد که تا حد زیادی صحت مطالعه حاضر را در تعیین مناطق مستعد برای تولید پرتقال تأیید کرد. ضریب همبستگی خطی (پیرسون) بین صفت های مختلف مربوط به کیفیت میوه در ایستگاه های مورد مطالعه نشان داد که وزن با حجم، چگالی و عرض میوه در سطح احتمال یک در صد، مثبت و معنی دار است. در حالی که بقیه صفات با وزن میوه همبستگی معنی دار ندارند. اختلاف معنی داری بین ایستگاه های مورد مطالعه از نظر وزن، چگالی، ضخامت پوست، قطر و عرض میوه در سطح احتمال پنج درصد مشاهده شد. در بقیه صفات اختلاف معنی دار بین ایستگاه ها وجود ندارد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین برای عملکرد محصول پرتقال بر اساس گروه بندی پارامتر های اقلیمی با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن بین باغات ایستگاه های مورد مطالعه نشان داد که حداکثر عملکرد تحت تأثیر دما می باشد. برای صفات کیفیت میوه (حداقل وزن، چگالی، عرض و وزن قسمت خوراکی میوه) در پرتقال های تولیدی از ایستگاه قراخیل، (حداقل طول به عرض و قطر لب) در میوه های تولیدی از باغات ایستگاه آمل و باغات سایر ایستگاه ها از لحاظ صفات ذکر شده وضعیت مشابهی دارند. با استفاده از روش خوشه بندی وارد، ایستگاه های مورد مطالعه بر اساس پارامتر های اقلیمی طی دوره ی آماری (1388-1372) در دو گروه a و b جای گرفتند که تفاوت اساسی بین گروه ها در میزان عملکرد می باشد. نتایج روش خوشه-بندی وارد در ایستگاه های مورد مطالعه بر اساس صفات کیفیت میوه و پارامتر های اقلیمی نشان داد که صفات کیفیت اندازه گیری شده تحت تأثیر پارامتر های دما، رطوبت نسبی و تعداد روز های یخبندان قرار گرفتند. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که کیفیت محصول پرتقال تحت تأثیر عناصر اقلیمی قرار گرفت ولی کمیت محصول پرتقال تحت تأثیر عناصر اقلیمی قرار نگرفت.